Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Δουλεύοντας σε θερμοκρασίες -35 C, μια ομάδα επιστημόνων εξήγαγε έναν κυλινδρικό πυρήνα πάγου μήκους 2,8 χιλιομέτρων – μεγαλύτερο από οκτώ Πύργους του Άιφελ από τη μία άκρη στην άλλη. Κρεμασμένες μέσα στον πάγο υπάρχουν αρχαίες φυσαλίδες αέρα που οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα βοηθήσουν στην επίλυση ενός διαρκούς μυστηρίου σχετικά με την κλιματική ιστορία του πλανήτη μας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Οι Ευρωπαίοι επιστήμονες εργάστηκαν για τέσσερα καλοκαίρια της Ανταρκτικής, ανταγωνιζόμενοι ομάδες από επτά άλλα κράτη, για να φτάσουν πρώτοι στον βράχο κάτω από την παγωμένη ήπειρο.
Το έργο τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη ενός εκ των σημαντικότερων μυστηρίων στην κλιματική ιστορία του πλανήτη μας – τι συνέβη πριν από 900.000 με 1,2 εκατομμύρια χρόνια όταν οι κύκλοι των παγετώνων διαταράχθηκαν και ορισμένοι ερευνητές λένε ότι οι πρόγονοί μας κόντεψαν να εξαφανιστούν. «Είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα», λέει ο καθηγητής Carlo Barbante του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari της Βενετίας που συντόνισε την έρευνα.
«Έχουμε στα χέρια μας ένα κομμάτι πάγου ηλικίας ενός εκατομμυρίου ετών. Σε μερικά σημεία βλέπει κανείς στρώματα τέφρας που προέρχονται από ηφαιστειακές εκρήξεις. Επίσης βλέπει τις μικροσκοπικές φυσαλίδες, μερικές φυσαλίδες αέρα που ανέπνεαν οι πρόγονοί μας πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια», λέει.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η ομάδα ηγήθηκε του Ιταλικού Ινστιτούτου Πολικών Επιστημών και περιλάμβανε 10 ευρωπαϊκά κρατη. Έπρεπε να μεταφέρει τον εξοπλισμό γεώτρησης, τα εργαστήρια και την κατασκήνωση σε απόσταση 40 χλμ από την πλησιέστερη ερευνητική βάση, με χιονοκινητα. Η τοποθεσία γεώτρησης, που ονομάζεται Little Dome C, βρίσκεται στο οροπέδιο της Ανταρκτικής στα ανατολικά της ηπείρου, σε υψόμετρο σχεδόν 3000 μέτρων.
Οι πυρήνες πάγου είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση από τους επιστήμονες του τρόπου με τον οποίο αλλάζει το κλίμα μας. Παγιδεύουν φυσαλίδες αέρα και σωματίδια που αποκαλύπτουν επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και διακυμάνσεις θερμοκρασίας που βοηθούν τους επιστήμονες να αποτυπώσουν το πώς έχουν αλλάξει οι κλιματικές συνθήκες με την πάροδο του χρόνου.
Δεδομένα από άλλους πυρήνες πάγου, συμπεριλαμβανομένου ενός που ονομάζεται Epica, βοήθησαν τους επιστήμονες να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η τρέχουσα αύξηση της θερμοκρασίας που συνδέεται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου προκαλείται από τον άνθρωπο με την καύση ορυκτών καυσίμων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Όμως τώρα οι επιστήμονες θέλουν να πάνε πιο πίσω στο χρόνο.
Τώρα με αυτό το έργο Beyond Epica: Oldest Ice απέκτησαν δυνητικά άλλα 400.000 χρόνια ιστορίας. «Υπάρχει πολύ παρελθόν στο μέλλον μας. Κοιτάμε το παρελθόν για να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς λειτουργεί το κλίμα και πώς μπορούμε να το προβάλουμε στο μέλλον», λέει ο καθηγητής Barbante.
Η ομάδα πέρασε ωρες αγωνιώδους αναμονής τις τελευταίες μέρες, καθώς καταφερε να τρυπήσει ακόμα πιο βαθιά από ό,τι αναμενόταν από τα δεδομένα του ραντάρ, λέει ο Δρ Robert Mulvaney, επιστήμονας πυρήνα πάγου στο British Antarctic Survey. Ο πυρήνας τραβήχτηκε αργά από τον υπόλοιπο πάγο χρησιμοποιώντας ένα ειδικό τρυπάνι και οι επιστήμονες καθάρισαν προσεκτικά την επιφάνεια του με πανιά.
Τώρα κόβεται σε κομμάτια ενός μέτρου για μεταφορά στην Ευρώπη – στους -50C – από την Ανταρκτική, με σκάφος.
Τα κομμάτια θα φτάσουν τελικά στους καταψύκτες πολλών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένου του British Antarctic Survey στο Cambridge, όπου οι επιστήμονες θα ξεκινήσουν την ανάλυσή τους. Οι ειδικοί θέλουν να καταλάβουν τι συνέβη σε μια περίοδο πριν από 900.000 έως 1,2 εκατομμύρια χρόνια που ονομάζεται Μετάβαση στο Μέσο Πλειστόκαινο.
Εκείνη την εποχή, η διάρκεια του κύκλου μεταξύ ψυχρών παγετώνων και θερμών μεσοπαγετώνων μειώθηκε από 41.000 χρόνια σε 100.000 χρόνια. Όμως οι επιστήμονες δεν κατάλαβαν ποτέ το γιατί.
Αυτή είναι η ίδια περίοδος κατά την οποία, σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων παραλίγο να εξαφανιστούν, φτάνοντας ίσως σε μόλις 1000 άτομα.
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν εάν υπάρχει σχέση μεταξύ αυτής της σχεδόν εξαφάνισης και του κλίματος, εξηγεί ο καθηγητής Barbante, αλλά δείχνει ότι είναι μια ασυνήθιστη περίοδος που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε καλύτερα.
«Αυτό που θα βρεθει είναι εικασία οποιουδήποτε, αλλά αναμφίβολα θα διευρύνει το παράθυρό μας στο παρελθόν του πλανήτη μας», είπε στο BBC News ο καθηγητής Joeri Rogelj από το Imperial College του Λονδίνου, ο οποίος δεν συμμετείχε στο έργο.
Πηγή: BBC News