Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Μια πρωτοποριακή μελέτη που ξεκινά το Εθνικό σύστημα της Βρετανίας ( NHS), θα επιχειρήσει να τονώσει τη διάθεση ασθενών με τη χρήση συσκευής διεπαφής εγκεφάλου – υπολογιστή που μετατρέπει την δραστηριότητα του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας υπερήχους. Οι μικροσυσκευές αυτές δυνητικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν επίσης ασθενείς με καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, ο εθισμός, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) και η επιληψία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η μελέτη περιλαμβάνει την εμφύτευση μικροσυσκευής, η οποία έχει σχεδιαστεί για να τοποθετείται κάτω από το κρανίο αλλά έξω από τον εγκέφαλο, να χαρτογραφεί τη δραστηριότητα και να παρέχει στοχευμένους παλμούς υπερήχων προκειμένου να πυροδοτήσει ομάδες νευρώνων. Η ασφάλεια και η ανεκτικότητα της θα δοκιμαστούν σε περίπου 30 ασθενείς στη δοκιμή 6,5 εκατ λιρών, που χρηματοδοτείται από τον Οργανισμό Προηγμένης Έρευνας και Εφεύρεσης του Ηνωμένου Βασιλείου (Aria).
Στο μέλλον, οι γιατροί ελπίζουν ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στη θεραπεία καταστάσεων όπως η κατάθλιψη, ο εθισμός, η ΙΨΔ και η επιληψία, εξισορροπώντας τα διαταραγμένα μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας.
Ο Jacques Carolan, διευθυντής προγράμματος Aria, δήλωσε: «Οι νευροτεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν ένα πολύ ευρύτερο φάσμα ανθρώπων από ό,τι πιστεύαμε. Βοηθώντας, για παράδειγμα, ασθενείς με ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη, επιληψία, εθισμό, διαταραχές όρεξης. Πρόκειται για μια τεράστια ευκαιρία. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής τόσο στις παθολογικές καταστάσεις που ελπίζουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όσο και στους νέους τύπους τεχνολογιών που αναδύονται για να το κάνουν αυτό».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η μελέτη έρχεται μετά τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία διεπαφής εγκεφάλου – υπολογιστή (BCI), με την εταιρεία Neuralink του Elon Musk να ξεκινά μια κλινική δοκιμή σε ασθενείς με παράλυση πέρυσι και μια άλλη μελέτη που αποκαθιστά την επικοινωνία σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο, μετατρέποντας τις σκέψεις τους απευθείας σε ομιλία.
Ωστόσο, οι τεχνολογίες αυτές εγείρουν σημαντικά ηθικά ζητήματα σχετικά με την ιδιοκτησία και το απόρρητο των δεδομένων, τις δυνατότητες βελτίωσης απόδοσης και τον κίνδυνο νευροδιακρίσεων, όπου τα δεδομένα της λειτουργίας του εγκεφάλου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να κριθεί η καταλληλότητα ενός ατόμου για απασχόληση ή ιατρική ασφάλιση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η Clare Elwell, καθηγήτρια ιατρικής φυσικής στο UCL, δήλωσε: «Αυτές οι καινοτομίες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν πολύ γρήγορα από τεχνική άποψη, αλλά όμως υστερούμε στην αντιμετώπιση νευροηθικών ζητημάτων. Τώρα έχουμε πρόσβαση στα νευρικά μονοπάτια με τρόπο που δεν μπορούσαμε να κάνουμε στο παρελθόν, επομένως πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά τον κλινικό αντίκτυπο οποιασδήποτε παρέμβασης και να διασφαλίσουμε ότι ενεργούμε πάντα προς το συμφέρον του ασθενούς».
Η νέα μελέτη θα δοκιμάσει μια συσκευή που αναπτύχθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Forest Neurotech με έδρα τις ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τα επεμβατικά εμφυτεύματα, στα οποία τα ηλεκτρόδια εισάγονται σε μια συγκεκριμένη θέση στον εγκέφαλο, το Forest 1 χρησιμοποιεί υπερήχους για να διαβάσει και να τροποποιήσει τη δραστηριότητα του. Η Aria περιγράφει τη συσκευή ως «την πιο προηγμένη BCI στον κόσμο» λόγω της ικανότητάς της να τροποποιεί τη δραστηριότητα σε πολλές περιοχές του εγκεφαλου ταυτόχρονα.
Αυτό διευρύνει τις πιθανές μελλοντικές εφαρμογές σε έναν πολύ μεγάλο πληθυσμό ασθενών που επηρεάζεται από καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η επιληψία, οι οποίες είναι όλες καταστάσεις επιπέδου «κυκλώματος» αντί να εντοπίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου.
Ο Aimun Jamjoom, σύμβουλος νευροχειρουργός στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία NHS Trust του Barking, Havering & Redbridge, ο οποίος ηγείται της έρευνας, δήλωσε: «Αυτή είναι μια λιγότερο επεμβατική τεχνική και η ικανότητα να προσφέρεις μια ασφαλέστερη μορφή χειρουργικής επέμβασης είναι πολύ συναρπαστική. Εάν εξετάσουμε καταστάσεις όπως η κατάθλιψη ή η επιληψία, (έως) και το ένα τρίτο αυτών των ασθενών απλώς δεν βελτιώνονται με την φαρμακευτική αγωγή. Είναι αυτες οι ομάδες όπου μια τεχνολογία όπως αυτή θα μπορούσε να είναι μια λύση που θα αλλάξει τη ζωή των ασθενών».
Η μελετη του NHS θα στρατολογήσει ασθενείς στους οποίους – λόγω εγκεφαλικής βλάβης – έχει αφαιρεθεί προσωρινά μέρος του κρανίου προκειμένου να ανακουφιστεί ο εγκέφαλος από μια κρίσιμη συσσώρευση πίεσης. Αυτό σημαίνει ότι η συσκευή μπορεί να δοκιμαστει χωρίς να χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
Όταν τοποθετείται κάτω από το κρανίο ή σε άτομα με κρανιακό έλλειμμα, ο υπέρηχος μπορεί να ανιχνεύσει μικροσκοπικές αλλαγές στη ροή του αίματος και να παράγει τρισδιάστατους χάρτες της εγκεφαλικής δραστηριότητας με χωρική ανάλυση περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή μιας τυπικής σάρωσης λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI). Το ίδιο εμφύτευμα μπορεί να εκπέμψει εστιασμένο υπέρηχο προκειμένου να ωθήσει μηχανικά τους νευρώνες προς πυροδότηση, παρέχοντας έτσι, έναν τρόπο ενίσχυσης της νευρωνικής δραστηριότητας σε ακριβείς θέσεις, από απόσταση.
Οι συμμετέχοντες θα φορέσουν τη συσκευή στο τριχωτό της κεφαλής τους στο σημείο του ελλείμματος του κρανίου για δύο ώρες. Η εγκεφαλική τους δραστηριότητα θα μετρηθεί και οι ερευνητές θα ελέγξουν εάν η διάθεση και τα συναισθήματα που σχετίζονται με τα κίνητρα των ασθενών μπορούν να αλλάξουν αξιόπιστα.
Υπάρχουν ζητήματα ασφαλείας, καθώς ο υπέρηχος μπορεί να προκαλέσει θέρμανση των ιστών. Η καθηγήτρια Elsa Fouragnan, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Plymouth, που συνεργάζεται στη μελέτη, δήλωσε: «Αυτό που προσπαθούμε να ελαχιστοποιήσουμε είναι η ανάπτυξη θερμότητας. Υπάρχει αντιστάθμιση ασφάλειας και αποτελεσματικότητας».
Πρόσθεσε ότι θα ήταν επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η προσωπικότητα ή η λήψη αποφάσεων δεν αλλοιώνονται με ακούσιο τρόπο – για παράδειγμα, κάνοντας κάποιον πιο παρορμητικό.
Η μελέτη θα διαρκέσει τρεισήμισι χρόνια ξεκινώντας από τον Μάρτιο, με τους πρώτους οκτώ μήνες να επικεντρώνονται στην εξασφάλιση ρυθμιστικής έγκρισης. Εάν πετύχει, η μελέτη ελπίζει να προχωρήσει σε μια πλήρη κλινική δοκιμή για μια πάθηση όπως η κατάθλιψη.
Η δοκιμή Forest 1 είναι ένα από τα 19 έργα που ανακοινώθηκαν τη Δευτέρα ως μέρος του προγράμματος νευροτεχνολογιών ακριβείας της Aria, ύψους 69 εκατ λιρών, με άλλα να περιλαμβάνουν έρευνα σε νευρολογικα ρομπότ για θεραπεία επιληψίας, γενετική μηχανική εγκεφαλικών κυττάρων και εγκεφαλικά οργανοειδή που αναπτύσσονται στο εργαστήριο. Η Aria, το αντίστοιχο του Ηνωμένου Βασιλείου της Αμερικανικής Υπηρεσίας Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων του Υπουργείου Άμυνας (Darpa), ιδρύθηκε το 2023 με αποστολή τη χρηματοδότηση επιστημονικών προσπαθειών υψηλού κινδύνου και υψηλής ανταπόδοσης.
Πηγή: The Guardian