Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ένας – πρώτος στο είδος του – δορυφόρος που εκτοξεύθηκε την Τρίτη θα μπορεί να βλέπει μέσα από τα σύννεφα και τους φυλλώδεις θόλους των τροπικών δασών, για να αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο προστατεύουν τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή. Ο δορυφόρος Biomass, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), θα «ζυγίζει» τα δάση της Γης, αποκαλύπτοντας πόσος άνθρακας (που θερμαίνει τον πλανήτη) αποθηκεύεται στα δέντρα και ως εκ τούτου διατηρείται μακριά από την ατμόσφαιρα. Μέχρι τώρα, η ποσότητα άνθρακα που αποθηκεύεται από τα 1,5 τρισεκατομμύρια δέντρα στα τροπικά δάση του πλανήτη ήταν αδύνατο να υπολογιστεί.
Με επικεφαλής τον ευρωπαϊκό αεροδιαστημικό όμιλο Airbus, το έργο ελπίζει να βοηθήσει τους επιστήμονες να μοντελοποιήσουν, με μεγαλύτερη ακρίβεια, την κλιματική αλλαγή και να παρακολουθήσουν τα ποσοστά αποψίλωσης των δασών.
Ο δορυφόρος εκτοξεύτηκε από τον σταθμό Kourou της ESA στη Γαλλική Γουιάνα και πετά πάνω από τον Αμαζόνιο, ένα από τα τροπικά δάση που θα μελετήσει αρχικά. Έχει ονομαστεί χαϊδευτικά «ομπρέλα του διαστήματος» για τη γιγάντια κεραία διαμέτρου 12 μέτρων που προβαλλει προς τα έξω σε σχήμα ομπρέλας. Θέλουμε να «ανακρίνουμε» τα τροπικά δάση, να δούμε μέσα τους» δήλωσε ο καθηγητής John Remedios, Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Παρατήρησης της Γης, που πρότεινε το πρότζεκτ στην ESA. Πρόσθεσε ότι «θα αποτελούσε μεγάλο επίτευγμα το να μπορούσαμε να βλέπαμε για πρώτη φορά με μεγάλη ακρίβεια, πόσο διοξείδιο έχει δεσμευτεί στον Αμαζόνιο, το Κονγκο, την Ινδονησια».
Η κεραία θα χρησιμοποιεί ραντάρ P – band με πολύ μεγάλο μήκος κύματος – που της επιτρέπει να βλέπει βαθύτερα μέσα στα δάση και να αποκαλύπτει κλαδιά και κορμούς που κρύβονται από το θόλο του δάσους. «Τα περισσότερα ραντάρ που έχουμε σήμερα στο διάστημα παίρνουν υπέροχες εικόνες παγόβουνων, αλλά όταν κοιτάζουν τα δάση βλέπουν τις κορυφές τους, τα μικρά κλαδάκια, τα μικρά φύλλα, δεν διεισδύουν στα δάση», εξηγεί ο Δρ Ralph Cordey, επικεφαλής γεωεπιστημών στην Airbus. «Όμως αυτό που βρήκαμε ήταν ότι χρησιμοποιώντας ένα πολύ μεγαλύτερο μήκος κύματος ραντάρ, μπορούσαμε να δούμε κάτω στα βάθη των δέντρων και των δασών», προσθέτει.
Ο δορυφόρος 1,2 τόνων θα χρησιμοποιήσει μια προσέγγιση που δεν διαφέρει από αυτή που χρησιμοποιείται σε μια αξονική τομογραφία και θα αναλύσει φέτες μέσα από τα δέντρα σε επαναλαμβανόμενα περάσματα για να δημιουργήσει μια εικόνα για το πόσο ξυλώδες υλικό υπάρχει.
Αυτό το υλικό είναι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο για να υπολογιστεί η ποσότητα του αποθηκευμένου διοξειδίου του άνθρακα που θερμαίνει τον πλανήτη.
Επί του παρόντος, οι επιστήμονες έχουν μετρήσει μεμονωμένα δέντρα και προσπαθούν να αντλήσουν συμπεράσματα, αλλά αυτό αποτελεί μια «τεράστια πρόκληση», δήλωσε ο Mat Disney, καθηγητής τηλεπισκόπησης, στο University College του Λονδίνου. «Η τρέχουσα κατανόηση μας είναι πραγματικά αποσπασματική, γιατί είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί», είπε. «Ουσιαστικά, αυτό για το οποίο μιλάμε είναι να προσπαθήσουμε να ζυγίσουμε την ποσότητα άνθρακα που είναι αποθηκευμένη σε ενάμιση τρισεκατομμύριο δέντρα στις τροπικές περιοχές.
Οι δορυφόροι είναι πραγματικά ο μόνος τρόπος που μπορείς να το κάνεις αυτό με συνέπεια».
Οι μετρήσεις επί του εδάφους θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται συγχρόνως με τη λειτουργία του δορυφόρου για την επαλήθευση των δεδομένων που στέλνει πίσω.
Παρά τα χρόνια δοκιμών, η επιχείρηση δεν θα είναι απλή. «Ορισμένα πράγματα στον δορυφόρο είναι μεγάλα, συμπεριλαμβανομένης της 12 μέτρων, μεγαλης αναπτυσσόμενης κεραίας του. Μοιάζει με την ανάπτυξη μιας (πολύ μεγάλης) ομπρέλας στο διάστημα, οπότε θα προσπαθήσουμε να τοποθετηθεί ομαλά» συμπλήρωσε ο Δρ Cordey. Η Airbus έφερε μηχανικούς από την αμερικανική εταιρεία L3Harris Technologies, στη βάση της στο Stevenage για να επιβλέψουν την κατασκευή του ανακλαστήρα της κεραίας. Η L3Harris είναι ειδικη σε αυτά τα μεγάλα, μη αναδιπλούμενα συστήματα – τεχνογνωσία που αυτή τη στιγμή δεν διατίθεται στην Ευρώπη.
Η ομάδα ελπίζει να παράγει τους πρώτους χάρτες εντός έξι μηνών και μετά θα συνεχίσει να συλλέγει δεδομένα για τα επόμενα πέντε χρόνια. Αυτοί οι ετήσιοι χάρτες δεν θα δείχνουν μόνο πόσο άνθρακας αποθηκεύεται, αλλά και πόσος χάνεται λόγω της αποψίλωσης των δασών.
«Το είδος των παρατηρήσεων που είχαμε εδώ και 50 χρόνια από (άλλους) δορυφόρους όπως ο Landsat επηρεάζεται πολύ από τα σύννεφα. Στις τροπικές περιοχές έχουμε σύννεφα πολύ συχνά, οπότε είναι πιθανό να μην μπορεί να δει κανείς ένα κομμάτι τροπικού δάσους», είπε ο καθηγητής Disney.
Ένα άλλο πλεονέκτημα του μεγαλύτερου μήκους κύματος του δορυφόρου Biomass είναι ότι μπορεί να διεισδύει στα σύννεφα δίνοντας μια συνεπή, συγκρίσιμη άποψη ενός δάσους από το ένα έτος στο άλλο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα που παρακίνησε τους επιστήμονες που εργάστηκαν στο έργο για περισσότερα από 20 χρόνια. «Είναι συναρπαστικό, γιατί θα μας πει κάτι που ίσως θεωρούμε δεδομένο», είπε ο Δρ Cordey. «Τα δάση μας, τα δέντρα μας, πώς συμβάλλουν στις διαδικασίες που διέπουν τον πλανήτη μας, και ειδικότερα, τις διαδικασίες πίσω από την κλιματική αλλαγή που είναι τόσο σημαντικές για εμάς σήμερα και για το μέλλον».
Πηγή: BBC News